Centrum Konserwacji Wraków Statków wraz z Magazynem Studyjnym w Tczewie to najnowszy, zbudowany w 2016 roku, oddział Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku. To jedno z niewielu miejsc w kraju, gdzie można zapoznać się z technikami budowy dawnych łodzi oraz statków, poznać historię polskiego żeglarstwa i podejrzeć muzealnych konserwatorów przy pracy.
Projekt – finanse i współpraca
Wartość projektu Centrum Konserwacji Wraków Statków to ponad 22 mln zł, z czego 85% to środki Norweskiego Mechanizmu Finansowego, a 15% to wkład Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Projekt zrealizowany został w partnerstwie z dwiema norweskimi instytucjami: Norweskim Muzeum Morskim w Oslo oraz Muzeum Historii Kultury – Uniwersytet w Oslo.
Obiekt: tczewski adres
Usytuowane w centrum Tczewa Centrum Konserwacji Wraków Statków sąsiaduje z Muzeum Wisły, instytucji dedykowanej m.in. gospodarczemu wykorzystaniu rzeki. To w Tczewie po I wojnie światowej, powstała pierwsza Szkoła Morska, tu też planowano budowę portu morskiego. W miejscu, gdzie dziś wznoszą się mury nowego oddziału, mieściła się muzealna pracownia konserwatorska: specjaliści z ówczesnego Centralnego Muzeum Morskiego pracowali wówczas w trudnych warunkach, wewnątrz budynku po dawnych warsztatach przyfabrycznych.
Budynek – nowoczesny i otwarty
Centrum Konserwacji Wraków Statków łączy swoją formą historyczny, przemysłowy kontekst sąsiednich XIX-wiecznych industrialnych budynków z nowoczesną architekturą. Nowy oddział Narodowego Muzeum Morskiego zaprojektowany został przez architektów z FORMA architekci Sp. z o.o., pod kierownictwem pani Aleksandry Wojtczak-Duch. Wykonawcą inwestycji była firma Skanska SA.
Budynek stanowią dwie przenikające się bryły, które swoim kształtem odzwierciedlają podział na dwie podstawowe części: Pracownię Konserwacji i Magazyn Studyjny, połączone ze sobą poprzez pion komunikacyjny i nieliczne biura.
Budynek zaprojektowany i wykonany został z poszanowaniem środowiska naturalnego: sprzyjał temu dobór odpowiednich materiałów oraz zastosowanie odnawialnych źródeł energii w tym układu elastycznych ogniw fotowoltaicznych na dachu. Jedną z podstawowych przestrzeni jest przystosowany do zwiedzania magazyn studyjny, w którym wybrane zabytki prezentowane są przy użyciu podkonstrukcji stalowej z systemem elektrycznych wciągarek łańcuchowych i specjalnymi zawiesiami. Miejsce spełnia zasadę otwartości, czyli uczestnictwa zwiedzających w codziennych pracach Muzeum.
Zabytki – skarby z Bałtyku
W magazynie studyjnym prezentowane są elementy konstrukcyjne oraz zabytki wydobyte z wraków eksplorowanych przez Dział Badań Podwodnych NMM, m.in. szesnastometrowa stępka, nadstępka, fragment burty, kotwica oraz część ładunku z XV-wiecznego wraka, zwanego „Miedziowcem”. Imponujące wrażenie robi ściana magazynu z kolekcją dłubanek, łodzi i kajaków ze zbiorów muzealnych. W magazynie eksponowane są też zabytkowe jachty: „Opty” – to jacht, na którym Leonid Teliga opłynął, jako pierwszy Polak samotnie, kulę ziemską, „Dal” – pierwszy polski jacht, którym Andrzej Bohomolec, Jerzy Świechowski i Jan Witkowski popłynęli do Stanów Zjednoczonych i spawana „Kumka IV” z 1937 roku – zabytek polskiej myśli technicznej.
Jedna z przestrzeni Magazynu Studyjnego jest wyposażona w częściowo przeszklone, przesuwne regały, gdzie eksponowane są muzealia o mniejszych rozmiarach – fragmenty ładunku i wyposażenia statków. Poprzez aplikacje mobilne i stanowiska komputerowe można dowiedzieć się więcej o miejscu znalezienia zabytku oraz jego historii i budowie.
Konserwacja – wyznaczając światowe trendy
Pracownia Konserwatorska wyposażona jest w sprzęt niezbędny do procesu konserwacji zabytków, począwszy od zabezpieczenia zabytków w miejscu ich wydobycia, aż po realizację profilaktyki konserwatorskiej. Dużych rozmiarów hala, niepodzielona ścianami i obsługiwana suwnicą o udźwigu 5 ton, pozwala na konserwację oraz montaż zabytków wielkogabarytowych. Świetnie wyposażone warsztaty: kowalsko-ślusarski i szkutniczo-stolarski, pozwolą na wykonywanie prac rekonstrukcyjnych dawnych łodzi i statków, natomiast podesty ruchome ułatwiają monitoring i konserwację zabytków zawieszonych na ekspozycji.
Centrum Konserwacji Wraków Statków w Tczewie dysponuje jednym z najlepszych w branży sprzętów do badań. Najwyższej klasy jest aparatura do konserwacji mokrego, archeologicznego drewna, czyli system wanien umożliwiający prowadzenie konserwacji z zastosowaniem specjalistycznych kąpieli, a także sprzęt do konserwacji metalu – czyszczarka strumieniowa i mikroczyszczarki do usuwania nalotów rdzy na zabytkach metalowych. Pracownia rentgenowska oraz skaner, przyspieszający i ułatwiający obróbkę zdjęć RTG to sprzęt na światowym poziomie.
Edukacja – wirtualnie i dla dzieci
Centrum Konserwacji Wraków Statków w Tczewie to również prężnie działająca instytucja edukacyjna, z atrakcyjną ofertą dla uczniów i młodszych dzieci. Tylko tu nasi goście mogą się dowiedzieć, jak wygląda praca archeologa podwodnego i jaką drogę pokonują eksponaty z dna morskiego do muzealnej gabloty. Interaktywne stanowiska edukacyjne są urozmaiceniem zwiedzania.
Jedną z głównych atrakcji Centrum Konserwacji Wraków Statków jest rozszerzona rzeczywistość (AR) – technologia, wykorzystywana przez muzea na całym świecie. Za pomocą aplikacji, dostępnej na telefony z systemami Android i iOS, można obejrzeć specjalne prezentacje opisujące np. zabytkowe jachty lub burtę średniowiecznego statku, a także poddać wirtualnej konserwacji obiekty wydobyte z wraków.
W ramach realizacji projektu działa też Wirtualne Muzeum Morskie, czyli zestaw aplikacji, dostępnych zarówno na komputerach stacjonarnych, jak i na urządzeniach mobilnych – oraz platforma, wspierającą działania edukacyjne i ułatwiającą dostęp do informacji o Narodowym Muzeum Morskim w Gdańsku i prezentowanych muzealiach.
Aplikacje mobilne (Google Play)
Aplikacje mobilne (App Store)
Aplikacje mobilne (Microsoft Store)
Więcej informacji o projekcie CKWS
Projekt „Centrum Konserwacji Wraków Statków wraz z Magazynem Studyjnym w Tczewie” realizowany jest w ramach Programu „Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego”, a wsparcia udzielono z funduszy norweskich i funduszy EOG, pochodzących z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii oraz środków krajowych. Całkowity koszt projektu wynosi 22 mln zł. Zadanie jest realizowane w partnerstwie polsko – norweskim z Norweskim Muzeum Morskim w Oslo oraz z Muzeum Historii Kultury w Oslo.
