Dzieła najwybitniejszych polskich marynistów od II połowy XIX w. po czasy współczesne, mariny twórców zagranicznych z przełomu XIX i XX w., a także „Bitwa pod Oliwą – niedokończony szkic” Mariana Mokwy, po raz pierwszy przed publicznością po przeprowadzonej konserwacji. Wystawa czasowa, na którą Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku zaprasza już od 30 maja 2025 r., będzie wydarzeniem wyjątkowym z co najmniej kilku powodów. Choć prezentowane na niej dzieła zwracają uwagę swoją różnorodnością, łączy je wspólny mianownik: sześć dekad mecenatu, jaki nad muzealną kolekcją sztuki marynistycznej sprawuje Towarzystwo Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego. Honorując w ten sposób fundatorów, Muzeum pragnie jednocześnie uczcić 65 lat swojej działalności, zapoczątkowanej właśnie dzięki Towarzystwu. Wystawę „Dobrodzieje na pokładzie…” będzie można zwiedzać w Spichlerzach na Ołowiance do 14 września 2025 r.
Jubileuszowa ekspozycja będzie prezentacją dzieł wybranych spośród tych, które w ciągu 65 lat istnienia Muzeum wzbogaciły jego zbiory dzięki hojności Towarzystwa Przyjaciół. Wiodącą kolekcją malarstwa w NMM jest zbiór polskiej marynistyki. Za sprawą mecenatu Towarzystwa w jego ramach znalazły się m.in. obrazy malarzy wykształconych w Monachium – ich reprezentacją na wystawie będą dzieła Feliksa Michała Wygrzywalskiego. Obok nich znajdą się prace artystów czynnych w okresie międzywojennym, jak Włodzimierz Nałęcz, Bronisława Rychter-Janowska czy Abraham Neuman. Powojenny dorobek polskiej marynistyki zostanie ukazany m.in. obrazem „Żaglowiec ISKRA” Mariana Mokwy, a także pracami malarzy takich jak Henryk Baranowski czy związani z gdańską ASP Mieczysław Baryłko i Czesław Tumielewicz. Do klasycznej starożytności nawiążą: „Sen Ariadny” Stanisława Teisseyre oraz „Scylla i Charybda” Tomasza Sętowskiego – przedstawiciela nurtu tzw. realizmu magicznego we współczesnym malarstwie. Kolekcję dzieł artystów szkół obcych, ufundowanych dla Muzeum przez Towarzystwo, będą reprezentować m.in. pejzaż z wybrzeży Morza Północnego Gustave’a de Breansky’ego, a także widok Gdańska z przełomu wieków Harry’ego Schultza i widok Helu autorstwa Fritza Rauppa. Estetyczne dopełnienie całości stworzą rzeźby współczesnych artystek: Ireny Loroch i Anny Marii Strzelczyk.
Równie istotne jak nabywanie nowych dzieł do zbiorów, jest zapewnienie odpowiedniej opieki konserwatorskiej tym już posiadanym. Także i w tej dziedzinie Towarzystwo Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego w znaczący sposób wspomaga naszą instytucję. W ubiegłym roku dzięki jego wsparciu przeprowadzono skomplikowaną i kosztowną konserwację obrazu Mariana Mokwy „Bitwa pod Oliwą – niedokończony szkic”. Obraz powstał zapewne około roku 1935 i miał być częścią poliptyku poświęconego bitwie pod Oliwą. Przypuszczalnie w czasie II wojny światowej został pocięty na kilka części. W latach 70. XX w. poddano go renowacji, ale dostępne wówczas technologie nie pozwalały skutecznie i na długo zabezpieczyć dzieła. Dopiero sfinansowana przez Towarzystwo Przyjaciół konserwacja, przeprowadzona przez firmę Cardas True Art. z Bydgoszczy, pozwoliła odpowiednio odrestaurować i zabezpieczyć obraz na przyszłość. „Bitwa pod Oliwą…” będzie jednym z głównych punktów wystawy.
Wieloletni Mecenat Towarzystwa Przyjaciół NMM obejmuje znacznie szerszą kolekcję prac malarskich; publiczność może na co dzień podziwiać jej najwybitniejsze przykłady na wystawach stałych Muzeum. To m.in. „Portret damy na tle morza” Jacka Malczewskiego, którego nabycie było współfinansowane przez Towarzystwo i Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a także dwa obrazy Jana Theuniszoona Blankerhofa, będące ozdobą muzealnej kolekcji siedemnastowiecznych marin holenderskich. Dziewiętnastowieczny Gdańsk pokazuje z kolei nastrojowy „Nokturn” Alfreda Scherresa. Dzieła te można zobaczyć zwiedzając sąsiadującą z wystawą „Dobrodzieje…” Galerię Morską. Natomiast pochodzący ze zbiorów Habsburgów żywieckich obraz Josefa Carla Bartholda Püttnera „Bitwa pod Helgolandem” prezentowany jest w części ekspozycji stałej poświęconej losom Polaków pod zaborami, zaś obraz Kazimierza Śramkiewicza „Port Północny XII” – na sali poświęconej gospodarce morskiej w czasach PRL.
Towarzystwo kontynuuje działania wspierające muzeum – w bieżącym roku finansuje konserwację zespołu szczególnie zagrożonych grafik i rysunków oraz ilustrowanego manuskryptu na kalce autorstwa Michała Leszczyńskiego-Lestera. W 2023 r. dzięki hojności Towarzystwa możliwa była konserwacja sześciu unikatowych rysunków wykonanych przez Mariusza Zaruskiego – to bodaj jedyne jego prace zachowane w zbiorach muzealnych. Mecenat Towarzystwa nad kolekcją malarstwa, choć bardzo znaczący sam w sobie, jest zaledwie jednym z aspektów wszechstronnej pracy tej organizacji na rzecz Muzeum, które w dużej mierze zawdzięcza jej swoje powstanie.
Wystawę przygotowuje zespół kuratorski: dr Monika Jankiewicz-Brzostowska i Zuzanna Mikołajek-Kiełb
Dobrodzieje na pokładzie. Mecenat Towarzystwa Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego nad muzealną kolekcją malarstwa
30.05.2025 – 14.09.2025
Spichlerze na Ołowiance
