Renowacja obrazu Mariana Mokwy „Bitwa pod Oliwą I – niedokończony szkic”

Trwają zaawansowane prace konserwatorskie nad niezwykle cennym dziełem Mariana Mokwy Bitwa pod Oliwą I – niedokończony szkic. Obraz będący własnością Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku ukazuje dynamiczny epizod jednej z najważniejszych bitew morskich w historii Polski – starcia pod Oliwą z 1627 roku. Stanzachowania dzieła wymagał natychmiastowej interwencji. Prace konserwatorskie, sfinansowane przez Towarzystwo Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego, zostały powierzone specjalistom z firmy Cardas true art w Bydgoszczy.

Obraz pełen tajemnic

Centralnym motywem dzieła jest monumentalny dziób okrętu, nakreślony przez artystę w szkicowy, konturowy sposób. Na jasnym tle kompozycji widoczna jest łódź z polską banderą, na której znajdują się marynarze i żołnierze, stanowiąca dynamiczny akcent tej morskiej sceny. W głębi znajduje się okręt pod pełnymi żaglami. Obraz był zapewne częścią ambitnego projektu, który Marian Mokwa realizował w okresie międzywojennym, obrazującego całość dziejów Polski nad Bałtykiem w postaci cyklu „Apoteoza Polski Morskiej”. Obrazy, które go tworzyły eksponowano w wybudowanej przez Mokwę Galerii Morskiej przy ul. 3 Maja w Gdyni. – Niestety, obrazy tam wystawione zostały tuż po wybuchu wojny zniszczone bądź rozkradzione przez Niemców. Los wielu pozostaje wciąż nieznany. Opisywany obraz, jako dzieło nieukończone, przypuszczalnie znajdował się na zapleczu Galerii Morskiej. Ocalał z wojennej pożogi w okolicznościach, które do dziś pozostają niejasne. Został pocięty na kilka nierównych części i w takim stanie najprawdopodobniej przechowywano go w nieznanym miejscu – wyjaśnia dr Monika Jankiewicz-Brzostowska, kierownik Działu Sztuki Marynistycznej NMM.

Zniszczony, ocalony, odnowiony

Prawdopodobnie jeszcze w latach 1970-tych obraz został poddany konserwacji przeprowadzonej stosowanymi w tym czasie metodami. Po latach na powierzchni podklejonego wówczas płótna pojawiły się deformacje i pęcherze, a w miejscach wtórnego połączenia pociętych fragmentów obrazu – wykruszenia, natomiast warstwy farby nałożonej w miejscach ubytków zmieniły barwę.  Zadanie konserwacji obrazu zlecono firmie Cardas true art z Bydgoszczy, która dysponuje zespołem wysoko wykwalifikowanych specjalistów oraz nowoczesnym zapleczem technicznym. Umożliwia to przeprowadzenie szczegółowych badań i kompleksowej renowacji dzieła. W zakres prac konserwatorskich wchodzi m.in. oczyszczenie powierzchni obrazu z zabrudzeń i nawarstwień, zabezpieczenie oryginalnej warstwy malarskiej, uzupełnienie ubytków w podłożu i malaturze, a także wykonanie retuszu oraz końcowej impregnacji, która zapewni ochronę dzieła na przyszłość.

Odnowione dzieło Mariana Mokwy „Bitwa pod Oliwą I – niedokończony szkic” zostanie zaprezentowane szerokiej publiczności w 2025 roku, podczas obchodów 65-lecia Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku. Wystawa stanie się również okazją do zaprezentowania działalności Towarzystwa Przyjaciół NMM, które jako darczyńca aktywnie wspiera rozwój kolekcji malarstwa gromadzonej w naszej instytucji.

Wśród różnorodnych form wsparcia, jakie Towarzystwo Przyjaciół NMM udziela naszej instytucji, jedną z najistotniejszych jest finansowanie konserwacji zabytków, która ma fundamentalne znaczenie dla ochrony dziedzictwa kulturowego. Ze względu na szeroki i zróżnicowany zakres zagadnień, którymi zajmuje się nasze muzeum, nie jesteśmy w stanie zapewnić pełnej opieki konserwatorskiej wszystkim zabytkom wyłącznie we własnym zakresie. Dlatego kluczowe jest zlecanie konserwacji niektórych obiektów specjalistom spoza muzeum. Koszty takich prac są jednak znaczne i nie zawsze możliwe do pokrycia z budżetu naszej instytucji. Właśnie dlatego pomoc Towarzystwa Przyjaciół NMM w tej dziedzinie jest tak cenna. W ubiegłym roku Towarzystwo sfinansowało konserwację zespołu rysunków autorstwa Mariusza Zaruskiego, za co muzeum jest niezwykle wdzięczne.