Trawlery, kontenerowce, masowce, wielozadaniowce – to tylko niektóre spośród kilkunastu modeli statków w skali 1:100 i 1:200, które można zobaczyć na wystawie czasowej w Muzeum Rybołówstwa w Helu. „Z Gdyni w daleki świat. Stocznia Gdynia i jej statki” jest II edycją ekspozycji pod tym samym tytułem, prezentowanej przed dwoma laty na statku-muzeum „Sołdek” w Gdańsku. Wystawa w Helu prezentuje zarówno obiekty znane z pierwszej odsłony, jak i premierowe, nie pokazywane wcześniej modele z kolekcji Stoczni Gdynia.
Eksponaty te są wiernymi, pomniejszonymi kopiami rzeczywistych jednostek budowanych w Stoczni Gdynia S.A. od lat 60. XX w. do roku 2002. Precyzja wykonania i uwzględnienie najdrobniejszych szczegółów, to charakterystyczne cechy modeli wykonanych w nieistniejącej już pracowni modelarskiej gdyńskiej stoczni. Budowane jako reprezentacje ofertowe dla potencjalnych armatorów, dziś stanowią unikatowy zapis i bazę wiedzy na temat historii polskiego przemysłu stoczniowego II poł. XX w.
Oprócz modeli statków, na wystawie można poznać również historię gdyńskiego przedsiębiorstwa. – Gdyńska stocznia uważana jest za najstarszy polski zakład produkujący statki. – mówi Jakub Adamczak, kurator wystawy – Przedsiębiorstwo, powstałe w 1922 r. w sąsiedztwie gdyńskiego portu, początkowo stanowiło zaplecze techniczne dla przypływających do Gdyni statków oraz zajmowało się remontem kutrów rybackich. Pomimo różnych trudności, z jakimi stocznia borykała się w toku swojego rozwoju, do wybuchu II wojny światowej mogła już pochwalić się budową od podstaw pierwszych większych jednostek: motorówki sanitarnej „Samarytanka”, kutra rybackiego „HEL 111” czy trałowca typu „Jaskółka” ORP Mewa. – dodaje kurator. W kolejnych dekadach przedsiębiorstwo nieustannie rozwijało się, budując coraz większe i nowocześniejsze jednostki handlowe. Ich tonaże i innowacyjność stosowanych rozwiązań przyciągały nabywców spośród armatorów francuskich, norweskich, szwedzkich, liberyjskich, greckich, brazylijskich i amerykańskich, co stanowiło ewenement w polityczno-gospodarczych realiach lat 70. XX w. Kres funkcjonowania gdyńskiej stoczni przyniósł rok 2009, kiedy przedsiębiorstwo, pozbawione państwowej pomocy, uległo likwidacji.
Kolekcja, licząca łącznie 36 stoczniowych modeli statków, została zakupiona przez Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku w 2021 r. Zbiór obejmuje praktycznie wszystkie ważniejsze typy jednostek, jakie produkowano w Gdyni w latach 1963 – 2002: zbiornikowce przystosowane do transportu m.in. ropy naftowej lub chemikaliów, drobnicowce, masowce, trawlery-przetwórnie i trawlery-zamrażalnie, samochodowce ro-ro, kontenerowce, czy też budowane na początku dwudziestego pierwszego wieku uniwersalne wielozadaniowce. Kolekcja jest sukcesywnie poddawana pracom konserwatorskim, a kolejne edycje wystawy umożliwiają zaprezentowanie publiczności coraz bardziej różnorodnej gamy modeli.
Zespół kuratorski: dr Jan Tymiński, Jakub Adamczak, Aleksandra Kucharska
Przygotowanie modeli do wystawy: Pracownia Modelarska Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku – Marek Parczyński, Mirosław Taratuta, Tomasz Poręba, Alla Ostra
Projekt graficzny: Paweł Makowski
Z Gdyni w daleki świat. Stocznia Gdynia i jej statki. II edycja wystawy
08.10.2024 – 06.04.2025
Muzeum Rybołówstwa w Helu
Zadanie: „Zakup muzealiów: 36 sztuk modeli statków” sfinansowano z dotacji celowej na wydatki inwestycyjne ze środków finansowych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z budżetu państwa. Dofinansowanie: 120 000 PLN.
