Wystawa „100 lat polskiego żeglarstwa” otwarta w 100. rocznicę powstania Polskiego Związku Żeglarskiego

Przedwojenna księga rozkazów z „Zawiszy Czarnego”, kompletny strój żeglarski kpt. Krzysztofa Baranowskiego, rufa jachtu „Euros”, medale polskich olimpijczyków i grot sztormowy z jachtu „Opty” jako… ekran filmowy – to zaledwie kilka spośród blisko 230 eksponatów, zgromadzonych na wystawie czasowej „100 lat polskiego żeglarstwa”. Pierwsza tak obszerna i wielowątkowa ekspozycja o historii polskiego jachtingu została uroczyście otwarta 11 maja 2024 r. w głównej siedzibie Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku. I choć jej narracja koncentruje się na przeszłości, zarówno tej sięgającej jeszcze XIX w., jak i tej całkiem niedawnej, wystawa zawiera w sobie symboliczne odniesienia do przyszłości polskich żagli.

Wystawa z marzeń

„Żeglarstwo jest nierozerwalnie związane z marzeniami.” – powiedział podczas otwarcia wystawy dr Robert Domżał, dyrektor Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku. „To właśnie marzenia sprawiły, że Władysław Wagner przed blisko stu laty jako pierwszy Polak opłynął kulę ziemską. Kpt. Krystyna Chojnowska-Liskiewicz marzyła, by zostać pierwszą kobietą, która samotnie opłynie świat, i marzenie to spełniła. Wystawa, którą dziś otwieramy, jest z kolei spełnieniem naszych marzeń o opowiedzeniu jak w jak najpełniejszy sposób niezwykłych historii polskich żeglarzy i żeglarek. Jednocześnie zapowiada ona spełnienie kolejnego: stworzenia w niedalekiej przyszłości Muzeum  Żeglarstwa Polskiego.” Dyrektor powitał obecnych na wernisażu przedstawicieli środowiska żeglarskiego i ich rodziny, dziękując im za wspieranie muzeum nie tylko przy ostatniej wystawie, ale przede wszystkim za wieloletnią przyjaźń i szczodrość w dzieleniu się wiedzą, wspomnieniami oraz bezcennymi eksponatami. Sama wystawa nie powstała by również w tak wielowymiarowym kształcie, gdyby nie współpraca z Polskim Związkiem Żeglarskim. Jego prezes, dr Tomasz Chamera, podkreślił jak wielkim zaszczytem jest dla niego zarówno udział w otwarciu ekspozycji, jak i stanie za sterami organizacji obchodzącej jubileusz 100 – lecia. „Często jestem pytany w jakim kierunku pójdzie polskie żeglarstwo. Odpowiadam, że żeglarstwo jest jedno i obrazuje to właśnie ta wystawa; to pasja, działalność sportowa i edukacyjna, walory historyczne, walory wspaniałych rejsów eksploracyjnych do miejsc, gdzie nie dotrzemy z żadnym biurem podróży, to wychowanie morskie, szkolenia, to dział konstrukcyjny, piękne osobowości, patrioci i wspaniali Polacy.”

Historia i przyszłość żeglarstwa

Jedną z tych wybitnych osobowości był Władysław Wagner, który w latach 1932 – 39 jako pierwszy Polak opłynął świat jachtem żaglowym. Część zabytków z nim związanych, w tym pokazane na wystawie modele jachtów „Zjawa”, została na początku tego roku przekazana do muzeum dzięki ogromnej pomocy m. in. Muzeum Polskiego w Ameryce (Polish Museum of America) w Chicago. Jego dyrektor, Małgorzata Kot, nie kryła radości z efektów współpracy między instytucjami. Jednym z nich będzie posterowa edycja wystawy „100 lat polskiego żeglarstwa”, którą publiczność amerykańskiej placówki będzie mogła zobaczyć już w sierpniu. „Dzięki niej światło dzienne ujrzy nasza kolekcja związana z żeglarstwem, której nie jesteśmy w stanie w całości pokazywać na co dzień.” – zapowiedziała dyrektor. O bogactwie zbiorów wspomniał również kurator wystawy, Radosław Paternoga: „Nasz pierwotny plan był taki, by zbudować ją w oparciu wyłącznie o nasze eksponaty; mamy ich tak wiele, że mogłyby kilkakrotnie wypełnić przestrzeń ekspozycji. Jednak w trakcie prac okazało się, że są liczne osoby i instytucje gotowe wesprzeć nas swoimi zasobami. To właśnie dzięki nim wystawa zyskała niepowtarzalną różnorodność tematyczną.” Kurator wspomniał również o szczególnie widowiskowym elemencie ekspozycji, jakim jest symboliczna konstrukcja jachtu w samym jej centrum. Znalazły się na nim części i elementy wyposażenia historycznych jachtów, na pokładach których polscy żeglarze i żeglarki przemierzyli oceany.  Jest to m.in. rufa jachtu „Euros” z 1967 r., płetwy stateczników z „Mazurka” Krystyny Chojnowskiej-Liskiewicz i z „Fanfana” Joanny Pajkowskiej, elementy sprzętu elektronicznego z jachtu „Spaniel”, bom i grot sztormowy z „Opty” Leonida Teligi, kabestan z katamaranu „Warta Polpharma” i wiele innych. „Na tej konstrukcji jest wciąż jeszcze dużo miejsca, które czeka na przyszłe żeglarskie wyczyny Polaków. Mamy nadzieję, że nadchodzące lata przyniosą kolejne zabytki, którymi będziemy mogli uzupełnić nasz „jacht” – podsumował Radosław Paternoga.

Wystawa „100 lat polskiego żeglarstwa” jest otwarta dla zwiedzających w Spichlerzach na Ołowiance do 4 maja 2025 r.

Organizację wystawy „100 lat polskiego żeglarstwa” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego