Popiersie Ignacego Jana Paderewskiego zostało odsłonięte w Narodowym Muzeum Morskim w Gdańsku

10 listopada 2023 r. w głównej siedzibie Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku odbyła się uroczystość odsłonięcia popiersia upamiętniającego jedną z najważniejszych postaci w historii polskiej niepodległości – Ignacego Jana Paderewskiego. Tym samym wybitny polityk i niestrudzony orędownik dostępu niepodległej Polski do morza został w Gdańsku po raz pierwszy uhonorowany pomnikiem.

„Gloria Artis” i gdański pomnik wielkiego Polaka

Inicjatorem i jednocześnie fundatorem popiersia jest Towarzystwo Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego, którego prezes, dr Fryderyk Tomala, otrzymał podczas uroczystości Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Odznaczenie, przyznane za szczególne dokonania na rzecz Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku oraz ochrony kultury i dziedzictwa narodowego, wręczył Aleksander Jankowski, II wicewojewoda pomorski. – Dzięki zaangażowaniu pana prezesa Tomali i jego niezwykłemu uporowi, w pozytywnym znaczeniu tego słowa, mamy dziś powody do świętowania. – zauważył dr Robert Domżał, dyrektor Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku. – To miedzy innymi Pański autorytet i inicjatywa sprawiły, że mamy możliwość uhonorowania w naszym Muzeum zasług Ignacego Jana Paderewskiego na rzecz przywrócenia niepodległej Rzeczpospolitej dostępu do morza. – mówił dyrektor. W uroczystości wziął udział również Piotr Borawski, zastępca Prezydent Gdańska ds. przedsiębiorczości i ochrony klimatu, który przypomniał, że miasto już od wielu lat, w dzielnicy Suchanino, ma ulicę imienia Ignacego Jana Paderewskiego. – Był wielkim orędownikiem tego, by morze było naszym oknem na świat. – mówił wiceprezydent Gdańska. – Dziś, niezależnie od opcji politycznej, wszyscy możemy być dumni z tego, jak rozwija się i jak ogromne znaczenie dla naszego miasta i całego kraju ma gospodarka morska.

Podczas wydarzenia gościom został zaprezentowany fragment filmu „Sonata księżycowa” z 1937 r., w którym Ignacy Jan Paderewski osobiście wykonał na fortepianie trzy klasyczne utwory. Podsumowaniem tej części uroczystości była prelekcja wygłoszona przez redaktora Waldemara Borzestowskiego na temat najnowszej publikacji pt. „Ignacy Jan Paderewski. O wolną Polskę z dostępem do morza”, wydanej przez Towarzystwo przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego.

Wierny wizerunek w artystycznej formie

Popiersie, które już od soboty 11 listopada zwiedzający Muzeum mogą oglądać na żywo, jest zwycięską pracą konkursu rozstrzygniętego w czerwcu br. Udział w nim wzięli artyści z całej Polski, nadsyłając łącznie 26 projektów rzeźb. Jury, w którym zasiedli zarówno przedstawiciele Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, jak i Muzeum oraz Towarzystwa Przyjaciół, najwyżej oceniło pracę Jana Szczypki, profesora gdańskiej ASP, autora między innymi pomnika Jana Heweliusza przy Wielkim Młynie. Zgodnie z werdyktem, najwyższa spośród wszystkich zgłoszonych projektów atrakcyjność formy plastycznej zwycięskiej pracy łączy się z czytelnością ideową, ukazując wiele aspektów postaci oraz klarowność przekazu. Doceniono również oryginalną formę kompozycji oraz staranne dopracowanie rysów twarzy Ignacego Jana Paderewskiego. – Starałem się, aby popiersie koncentrowało się na średnim wieku postaci, na okresie, w którym Paderewski koncertował po świecie i jednocześnie zabiegał o polską niepodległość. – wyjaśnił podczas uroczystości prof. Jan Szczypka. – Szczególnie istotny jest dla mnie cytat, który znalazł się na podstawie popiersia: „Gdańsk to okno, bez którego nie mogłaby Polska oddychać”; w literę „o” wpisałem herb naszego miasta. – dodał artysta. Intersujących detali w rzeźbie jest więcej: w górnej krawędzi podstawy znalazła się symbolicznie zaznaczona granica między Polską a morzem, z kolei faktura i patyna popiersia nawiązuje do XVII-wiecznych dział okrętowych sąsiadujących z nim w muzealnej sali Arsenału. Uroczystego odsłonięcia wizerunku I.J. Paderewskiego dokonali: prezes TP NMM dr Fryderyk Tomala, dyrektor senior NMM dr hab. inż. Jerzy Litwin oraz dyrektor NMM dr Robert Domżał.

Na cześć wielkiego dyplomaty

Ignacy Jan Paderewski, pianista, kompozytor i premier Rzeczpospolitej Polskiej, już w trakcie I wojny światowej aktywnie zabiegał o niepodległość Polski i jej dostęp do morza. W tym kontekście niezwykle ważnym dokumentem jest memoriał z 1917 r., sporządzony przez Paderewskiego dla Thomasa Woodrowa Wilsona, prezydenta Stanów Zjednoczonych. Znalazł on swoje odzwierciedlenie w orędziu do Senatu, w którym prezydent Wilson zaprezentował 14-punktowy projekt uporządkowania sytuacji politycznej w Europie po I wojnie światowej. Wówczas to padły słowa: „Stworzenie niepodległego państwa polskiego na terytoriach zamieszkanych przez ludność bezsprzecznie polską, z wolnym dostępem do morza, niepodległość polityczną, gospodarczą, integralność terytoriów tego państwa ma być zagwarantowana przez konwencję międzynarodową”.  – Upamiętniając pomnikiem Ignacego Jana Paderewskiego, pragniemy wyrazić nasze uznanie dla jego dyplomatycznej działalności oraz jego niezwykle skutecznego zaangażowania w zapewnienie Polsce dostępu do morza – podsumował dr Fryderyk Tomala.

Red. Hanna Borkowska