10 listopada 2023 r. w głównej siedzibie Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku odbędzie się uroczyste odsłonięcie popiersia upamiętniającego jedną z najważniejszych postaci w historii polskiej niepodległości – Ignacego Jana Paderewskiego. Tym samym wybitny polityk i niestrudzony orędownik dostępu niepodległej Polski do morza zostanie w Gdańsku po raz pierwszy uhonorowany pomnikiem.
Gdański pomnik wybitnego Polaka
Inicjatorem i jednocześnie fundatorem popiersia jest Towarzystwo Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego. Sam pomysł, by w widoczny sposób upamiętnić wielkiego Polaka w Gdańsku, narodził się już w 2020 r., przy okazji realizowanej przez Muzeum wystawy „Puck 10 lutego 1920 oczami świadków”. – 100-lecie odzyskania przez Polskę dostępu do morza stało się dla nas impulsem do przypomnienia wielkiej roli, jaką w procesie przywracania naszej ojczyźnie dostępu do Bałtyku odegrał Ignacy Jan Paderewski. – mówi dr Robert Domżał, dyrektor NMM. – Początkowe zamierzenia, by uhonorować go pełnowymiarowym pomnikiem w przestrzeni miejskiej, nie powiodły się. Stąd finalnie zdecydowaliśmy się na koncepcję pokazania tej postaci w naszej przestrzeni muzealnej, w sali Arsenału w Spichlerzach na Ołowiance. – dodaje dyrektor.
Wierny wizerunek w artystycznej formie
Popiersie, które już od soboty 11 listopada zwiedzający Muzeum będą mogli zobaczyć na żywo, jest zwycięską pracą rozstrzygniętego w czerwcu br. konkursu. Udział w nim wzięli artyści z całej Polski, nadsyłając łącznie 26 projektów rzeźb. Jury, w którym zasiedli zarówno przedstawiciele Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, jak i Muzeum oraz Towarzystwa Przyjaciół, najwyżej oceniło pracę Jana Szczypki, profesora gdańskiej ASP, twórcy m. in. pomnika Jana Heweliusza przy Wielkim Młynie. Zgodnie z werdyktem, najwyższa spośród wszystkich zgłoszonych projektów atrakcyjność formy plastycznej zwycięskiej pracy łączy się z czytelnością ideową, ukazując wiele aspektów postaci oraz klarowność przekazu. Doceniono również oryginalną formę kompozycji oraz staranne dopracowanie rysów twarzy Ignacego Jana Paderewskiego. – W rzeźbie zawsze staram się sięgać do jak najbardziej obszernej dokumentacji; w tym przypadku zgromadziłem zdjęcia z różnych okresów życia postaci, od młodości, poprzez wiek dojrzały, aż po fotografie z czasu tuż przed śmiercią. Nigdy nie opieram się tylko na jednym wizerunku. – wyjaśnia prof. Jan Szczypka. – Chciałem, żeby postać Paderewskiego była dumna, dostojna, żeby patrzyła w przyszłość z wizją Polski niepodległej. Myślę, że udało mi się to uzyskać. – dodaje artysta. Warto wspomnieć, że popiersie od samego początku było projektowane z myślą o jego przyszłym otoczeniu, czyli sali Arsenału i eksponowanych w niej zabytkach.
Na cześć wielkiego dyplomaty
Ignacy Jan Paderewski, pianista, kompozytor i premier Rzeczpospolitej Polskiej, już w trakcie I wojny światowej aktywnie zabiegał o niepodległość Polski i jej dostęp do morza. W tym kontekście niezwykle ważnym dokumentem jest memoriał z 1917 r., sporządzony przez Paderewskiego dla Thomasa Woodrowa Wilsona, prezydenta Stanów Zjednoczonych. Znalazł on swoje odzwierciedlenie w orędziu do Senatu, w którym prezydent Wilson zaprezentował 14-punktowy projekt uporządkowania sytuacji politycznej w Europie po I wojnie światowej. Wówczas to padły słowa: „Stworzenie niepodległego państwa polskiego na terytoriach zamieszkanych przez ludność bezsprzecznie polską, z wolnym dostępem do morza, niepodległość polityczną, gospodarczą, integralność terytoriów tego państwa ma być zagwarantowana przez konwencję międzynarodową”. – Upamiętniając pomnikiem Ignacego Jana Paderewskiego, pragniemy wyrazić nasze uznanie dla jego dyplomatycznej działalności oraz jego niezwykle skutecznego zaangażowania w zapewnienie Polsce dostępu do morza – podsumowuje dr Fryderyk Tomala, prezes Towarzystwa Przyjaciół NMM.
W uroczystości odsłonięcia popiersia 10 listopada wezmą udział zaproszeni goście; dla publiczności pomnik będzie dostępny w sali Arsenału od soboty, 11 listopada 2023 r.