W toni. Polskie pojazdy podwodne ze zbiorów NMM w Gdańsku

Wystawa polskich pojazdów podwodnych prezentowanych w głównej siedzibie Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku stanowi unikatową w skali świata prezentację obiektów mających istotny wpływ na rozwój polskiej myśli technicznej w okresie Polski Ludowej. Fascynujący świat głębin nurkowie poznawali dzięki pojazdom o dość urokliwych imionach: Delfin, Grześ, Manta czy Meduza, wykonując przeglądy dna i pomiary, a także zdjęcia i filmy podwodne.

Ciekawość podwodnego świata

Morza i oceany zajmują 71% powierzchni kuli ziemskiej. Nic więc dziwnego, że nurkowanie towarzyszy ludzkości od początku jej istnienia. Pod wodą zdobywano pożywienie, poła­wiano perły, odkrywano zatopione skarby, naprawiano albo zatapiano statki, zaspokajano chęć poznania. Zainteresowanie światem podwodnym nie ominęło Pola­ków, którzy nurkowali w celach badawczych już w XIX w. Produkcję sprzętu nurkowego rozpoczęto w Polsce w latach sześćdziesiątych XX w., wcześniej naukowcy używali wyposa­żenia kupowanego w Europie Zachodniej. Sporadycznie wypo­życzano też od firm wykonujących hydrotechniczne prace podwodne sprzęt nurka klasycznego, również pochodzący zza granicy. Brak funduszy uniemożliwiał instytutom badawczym kupno za granicą pojazdów podwodnych. Jednak dzięki inicjatywie, pasji i pomysłowości nurków-konstruktorów, mimo proble­mów z dostępem do materiałów i technologii, zaczęto je budo­wać w kraju. Te, które prezentowane są na wystawie „W toni…” powstały w latach 1972 – 1993.

Niezwykłe pojazdy na wyciągnięcie ręki

W Spichlerzach na Ołowiance podziwiać można m.in. statek głębinowy Grześ, akwaplan Manta 2, akwaplan Lecha Nowicza, pojazd głębinowy Koral AT oraz dwa holonury, czyli ciągniki dla płetwonurków. Niewątpliwą perełką kolekcji jest Delfin II – pojazd podwodny skonstruowany w 1973 roku przez Antoniego Dębskiego, polskiego nurka i mechanika okrętowego. W jego środkowej części znajduje się nadbudówka z hermetycznie zamykanym włazem. Po obu stronach korpusu zainstalowane są zbiorniki balastowe opróżniane sprężonym powietrzem. Narodowe Muzeum Morskiego w Gdańsku w 2022 roku odkupiło obiekt od prywatnego właściciela. Pojazd poddany został szczegółowemu procesowi konserwacji, podczas którego zadbano o zachowanie oryginalnego, żółtego koloru. Wystawa „W toni…” prezentuje także przykłady podwodnych prac naukowych, prowadzonych w latach 1954–1993 przy pomocy specjalistycznego sprzętu oraz powstałych w tym czasie pojazdów podwodnych rodzimej konstrukcji. Wystawie towarzyszy nowoczesna oprawa multimedialna oraz katalog.

Patroni honorowi: Politechnika Gdańska, Morski Instytut Rybacki – Państwowy Instytut Badawczy. Partnerzy: Hydronautic, Muzeum Nurkowania, JOTUN. Patroni medialni: Radio Gdańsk, TVP Gdańsk, Trójmiasto.pl.

W toni. Polskie pojazdy podwodne ze zbiorów NMM w Gdańsku
28.04.2023 – 25.02.2024
Spichlerze na Ołowiance

Opr. Łukasz Grygiel