„Marynarze-sygnaliści” i barwy biało-czerwonej

Wybór muzealium z motywem polskich barw narodowych stało się już doroczna tradycją Narodowego Muzeum Morskiego, związaną z datą 2 maja. Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej jest dla nas okazją do poszukiwania biało-czerwonej na zabytkach, na których stanowi ona część szerszego kontekstu historycznego. Dlatego też tym razem reprezentacja barw Rzeczypospolitej przypada w udziale „Marynarzom-sygnalistom” – akwareli Henryka Uziembły z 1933 r.

W roku 2022 mija dokładnie 100 lat od utworzenia nowej Flotylli Pińskiej, przeformowanej z Oddziału Detaszowanego Flotylli Wiślanej na Prypeci. Pierwsza Flotylla Pińska powstała w roku 1919 podczas wojny polsko-bolszewickiej. 27 kwietnia 1920 r. pod Czarnobylem, w ramach ofensywy wojsk polskich przeciwko Armii Czerwonej, stoczyła zwycięską bitwę rzeczną z bolszewicką Flotyllą Dnieprzańską. Była to największa bitwa rzeczna tej operacji. W wyniku bolszewickiej kontrofensywy i strat poniesionych podczas odwrotu, 2 sierpnia 1920 r. Flotylla Pińska została rozformowana. Jej odtwarzanie rozpoczęto jesienią 1920 r. Powołana do życia 2 marca 1922 r. nowa Flotylla Pińska była elementem systemu obrony polskiej granicy przed zagrożeniem rosyjskim, które urzeczywistniło się 17 września 1939 r.

Henryk Uziembło, wybitny polski pejzażysta, w latach 1933-1936 kilkakrotnie odwiedzał bazę Flotylli Pińskiej na Polesiu, ilustrując życie i służbę jej marynarzy. Stworzone przezeń akwarele były prezentowane w kasynie w Pińsku. Pochodząca z tego cyklu akwarela „Marynarze-sygnaliści” powstała w 1933 roku. Jej autor, choć znany przede wszystkim z malarstwa, uprawiał też sztukę użytkową, którą dziś określa się z angielska mianem designu: projektował meble, tkaniny, mozaiki oraz grafikę książkową. Należał do grona twórców wykorzystujących w dekoracji wnętrz i projektach motywy dekoracyjne zaczerpnięte z polskiej sztuki ludowej. Studiował na Wydziale Przemysłu Artystycznego Wyższej Szkoły Przemysłowej w Krakowie, następnie w Kunstgewerbeschule des Osterreichisches Museum für Kunst und Industrie w Wiedniu, w ASP w Krakowie i w Académie Julien w Paryżu, studiował też architekturę wnętrz w Londynie. Po powrocie do Krakowa zajął stanowisko kierownika artystycznego zakładów witrażowych Stanisława Żeleńskiego. W 1914 r. został powołany do armii austro-węgierskiej, gdzie działał w Zespole Malarzy i Grafików. W roku 1920, już jako porucznik wojska polskiego, uczestniczył w uroczystości Zaślubin Polski z morzem. Jak powszechnie wiadomo, jest autorem dekoracyjnego Aktu Zaślubin. Namalował też wówczas serię akwarel upamiętniających tę uroczystość. Od 1922 r. do wybuchu II wojny światowej pracował w Państwowej Szkole Zdobnictwa i Przemysłu Artystycznego w Krakowie.