Żeglarstwo lodowe. Bojery DN na Zalewie Wiślanym

Najszybszy spośród sportów zimowych, najbardziej ekstremalna wersja żeglarstwa… W Muzeum Zalewu Wiślanego w Kątach Rybackich można poznać historię, tę najnowszą, i tę nieco starszą, „latania” po zamarzniętej powierzchni wody. Zapraszamy na wystawę czasową „Żeglarstwo lodowe. Bojery DN na Zalewie Wiślanym”, od 26 kwietnia do 30 października 2023 r.

Ślizgi lodowe, inaczej zwane bojerami, to jednostki napędzane wiatrem, poruszające się po lodzie. Przemieszczając się w sposób niemal zupełnie pozbawiony tarcia, z żeglarzami zawieszonymi kilkanaście centymetrów nad lodem, z łatwością przekraczają prędkość 100 km/h. Początki bojerów były jednak zupełnie pragmatyczne. – Żeglarstwo lodowe wywodzi się z Holandii i znane było już w XVII w. Pierwsze ślizgi służyły do transportu ludzi i ładunków po zamarzniętych akwenach. – wyjaśnia Magdalena Woźniak, kuratorka wystawy. Za sprawą holenderskich osadników, ślizg lodowy pojawił się w połowie XVIII w. także w Ameryce, gdzie pierwszy bojer został zbudowany najprawdopodobniej w 1790 r. nad rzeką Hudson.

W Europie żeglarstwo lodowe zostało rozpowszechnione przede wszystkim w krajach bałtyckich i w Rosji. Pierwsze regaty bojerowe odbyły się  w 1882 r. u ujścia rzeki Newy. Zawodnicy mieli wówczas do pokonania 84 kilometry. Kolejna ważna data w sportowej historii bojerów to 1928 r., kiedy założona została Europejska Unia Żeglarstwa Lodowego, zrzeszająca Niemcy, Litwę, Łotwę i Estonię. W 1935 r. do Unii dołączyła również Polska. Okres międzywojenny był czasem rozpowszechnienia się żeglarstwa lodowego w naszym kraju, a popularnym bojerem był wówczas dwuosobowy Monotyp XV.

Co zatem kryje się za tytułowym „DN”? W 1936 r. gazeta ,,Detroit News” ogłosiła konkurs na koncept rekreacyjnego sprzętu do zabaw na lodzie. Konkurs wygrał projekt na mały ślizg lodowy z nowoczesną przednią płozą sterującą. Nadano mu nazwę DN – 60,  od pierwszych liter tytułu gazety oraz powierzchni pomiarowej wyrażonej w stopach kwadratowych. O połowę mniejsze od Monotypów XV, lekkie, łatwe w budowie i transporcie bojery typu DN w 1966 r. trafiły do Polski.

To właśnie ślizg lodowy tego typu wraz z żaglem stanowi najważniejszy eksponat na wystawie w Kątach Rybackich. Jest to egzemplarz, który wykorzystywano podczas bojerowych mistrzostw rozgrywanych w Krynicy Morskiej. Na ekspozycji można poznać cechy jego konstrukcji, a także dowiedzieć się jak wygląda „latanie” po Zalewie Wiślanym. Towarzyszący bojerowi sprzęt regatowy, w tym oryginalne kaski, kamizelki, a nawet megafon używany podczas wyścigów, pozwalają poczuć atmosferę zawodów żeglarstwa lodowego. Eksponaty pochodzą z Jacht Klubu Krynica Morska, którego działalność sięga 1969 r. To dzięki jego zawodnikom miasto stało się światowym ośrodkiem sportu bojerowego, dwukrotnie goszcząc Mistrzostwa Świata i Międzynarodowe Mistrzostwa Polski w żeglarstwie lodowym, oraz trzykrotnie mistrzostwa Europy.

Na wystawie można również wysłuchać wywiadów z Laurą Banach i Michałem Burczyńskim –  utytułowanymi zawodnikami regat. Laura Banach jest złotą medalistką bojerowych mistrzostw świata juniorów kobiet w klasie DN, które rozegrano w marcu 2022 r. w estońskim Haapsalu, oraz wielokrotną medalistką mistrzostw Polski, Europy i świata w klasie DN junior. Michał Burczyński jest z kolei dwukrotnym mistrzem świata w kategorii juniorów, wielokrotnym medalistą mistrzostw świata, Europy i międzynarodowych mistrzostw Polski.

Żeglarstwo lodowe. Bojery DN na Zalewie Wiślanym
26.04.2022 – 30.10.2023
Muzeum Zalewu Wiślanego