Gdański Żuraw na czarno-białych zdjęciach. Niełatwy los zabytkowego dźwigu portowego

Trwa kompleksowy remont najstarszego zachowanego dźwigu portowego w Europie. To pierwsza tak duża modernizacja zabytku od jego powojennej odbudowy na przełomie lat 50. i 60. ub. wieku. Budynek został spalony i częściowo zburzony w 1945 roku w czasie walk o Gdańsk. Dzięki bogatemu archiwum Działu Dokumentacji Naukowej Narodowego Muzeum Morskiego, możemy dziś podziwiać niesamowite zdjęcia sprzed ponad sześćdziesięciu lat!

Perełka architektoniczna

Gdański Żuraw to obecnie jeden z oddziałów Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku. To najstarszy zachowany dźwigi portowy w Europie i wraz z murowanymi basztami, stanowi jedną z tzw. bram wodnych Głównego Miasta Gdańska – Bramę Szeroką. W części środkowej, pomiędzy basztami, znajduje się drewniana konstrukcja wyciągu, składającego się z dwóch bębnów o średnicy ok. 6 m, które w przeszłości były napędzane przez ludzi stąpających po tzw. kołach deptakowych wewnątrz bębnów. W obecnym kształcie Żuraw zbudowano w latach 1442-1444.

Piętno II wojny światowej

Zniszczeniu uległy wszystkie elementy, stanowiące konstrukcję drewnianą obiektu: więźba dachowa baszt, stropy, część środkowa – wyciąg, w znacznej części zostały także zburzone mury baszt.
Po II wojnie światowej zrekonstruowano obiekt, który został odtworzony z zachowaniem pierwotnych gabarytów, natomiast wewnątrz baszty wyposażono w żelbetowe stropy międzykondygnacyjne i klatki schodowe oraz stalowe wiązary dachowe. Została także odtworzona drewniana część centralna z mechanizmem dźwigowym. Po odbudowie budynek został przeznaczony na cele muzealne

Remont Żurawia pod szczególnym nadzorem

Z uwagi na lokalizację Żurawia w obrębie obwarowań z XV w., zgodnie z decyzją Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, prace ziemne wymagają nadzoru archeologicznego. Obecny remont swoim zakresem obejmuje budynek składający się z 7 poziomów. Celem robót budowlanych, prac konserwatorskich i prac restauratorskich jest usunięcie uszkodzeń i usterek będących konsekwencją starzenia się budynku i długotrwałego użytkowania. Będą one polegać na wymianie wyeksploatowanych materiałów, instalacji i urządzeń budowlanych, z zamiarem odtworzenia stanu pierwotnego. Wprowadzone zostaną też nowe rozwiązania zwiększające atrakcyjność zabytku i eksponowanych wystaw. Na długiej liście prac do wykonania jest: konserwacja murów ceglanych, wymiana instalacji elektrycznych oraz teletechnicznych.

Koszt inwestycji to prawie 18 milionów złotych. Realizacja projektu jest dofinansowana ze źródeł zewnętrznych: niespełna 13 milionów złotych przez Islandię, Lichtenstein i Norwegię w ramach funduszy EOG, a ponad 2 miliony złotych pochodzi ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, natomiast wkład własny NMM (ze środków finansowych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego) to ponad 2,5 miliona złotych. Umowa z wykonawcą została podpisana 14.03.2022 r., od tego dnia na wykonanie prac budowlano – konserwatorskich ma on 23 miesiące. Termin zakończenia całego projektu przewidziano na wiosnę 2024 r.

Projekt „Konserwacja, remont i modernizacja Żurawia Gdańskiego – oddziału Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku wraz z utworzeniem nowej wystawy stałej” jest finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach funduszy EOG oraz ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Wspólnie działamy na rzecz Europy zielonej, konkurencyjnej i sprzyjającej integracji społecznej.