Z Wilna nad morze. Lech Kobyliński, 1 maja 1923 – 23 stycznia 2022

W dniu 23 I 2022 r. zmarł w Gdańsku prof. dr hab. Lech Kobyliński, wybitny naukowiec, współtwórca polskiego okrętownictwa, czołowy przedstawiciel krajowej i światowej szkoły hydromechaniki okrętu, konstruktor eksperymentalnych typów jednostek pływających (wodolotów, poduszkowców), doktor honoris causa Politechniki Gdańskiej. Urodził się 1 maja 1923 r. w Wilnie. Jeszcze przed wojną przeprowadził się z rodzicami do Warszawy, gdzie w 1939 r. ukończył gimnazjum im. Stanisława Staszica. W czasie II wojny światowej pod pseudonimem „Konrad” dowodził batalionem im. Czwartaków, który wchodził w skład Armii Ludowej. Uczestniczył w powstaniu warszawskim, podczas którego awansował do stopnia kapitana. W dniu kapitulacji powstania udało mu się przedostać przez Wisłę na Pragę. Do lipca 1946 r. służył w Wojsku Polskim.

Po wojnie zamieszkał w Gdańsku, gdzie ukończył studia na Wydziale Budowy Okrętów Politechniki Gdańskiej. W latach 1950–1952 służył w Marynarce Wojennej. Był wykładowcą w Oficerskiej Szkole Marynarki Wojennej i konstruktorem w Biurze Konstrukcyjnym Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni. Wówczas to awansował do stopnia komandora porucznika. Od roku 1953 kierował Katedrą i Zakładem Teorii Okrętów Politechniki Gdańskiej, pracując jednocześnie w Instytucie Maszyn Przepływowych Polskiej Akademii Nauk. Związany przez wiele lat z Politechniką Gdańską, Lech Kobyliński przeszedł wszystkie szczeble kariery naukowej. Od 1960 r. doktor nauk technicznych w zakresie budowy i eksploatacji maszyn, od 1962 r. doktor habilitowany, od 1963 r. profesor nadzwyczajny, w 1969 r. otrzymał tytuł profesora zwyczajnego.

Pracując od 1948 r. na Politechnice Gdańskiej, pełnił tam wiele funkcji: w 1956 r. prodziekana Wydziału Budowy Okrętów, w latach 1983–1993 kierownika Katedry Hydromechaniki Okrętu, w latach 1963–1975 i 1982–1990 kierownika Zakładu Hydromechaniki Okrętu. Przez pięć lat (1963–1968) był dyrektorem Instytutu Budowy Okrętów, a w latach 1969–1975 i 1987–1990 dyrektorem Instytutu Okrętowego. W 1990 r. został dziekanem Wydziału Oceanotechniki i Okrętownictwa, którą to funkcję pełnił przez trzy lata, po upływie których przeszedł na emeryturę.

Jednym z jego szczególnie ważnych osiągnięć było stworzenie ośrodka badawczego Politechniki Gdańskiej w Iławie, w którym testowano zachowanie modeli statków w warunkach rzeczywistego falowania. Lech Kobyliński zdobył uznanie jako konstruktor eksperymentalnych typów jednostek pływających – wodolotów i poduszkowców. Z przyczyn politycznych program konstrukcji wodolotów (w 1966 r. zbudowano tylko jedną jednostkę, której nadano nazwę „Zryw I”) został przerwany. Model „Zrywu I”, wykonany w pracowni modelarskiej Politechniki Gdańskiej, prof. Kobyliński przekazał w 1999 r. do zbiorów Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku.

Profesor dał się poznać nie tylko jako wybitny naukowiec czy inżynier, ale również jako dobry organizator nauki, należąc i sprawując wiele funkcji w różnych organizacjach naukowych. Od 1976 r. był członkiem korespondentem PAN i członkiem Wydziału IV, Komitetu Transportu PAN. Należał również do Komitetu Badań Morza i Komitetu Mechaniki PAN. W latach 1984–1990 pełnił funkcję sekretarza naukowego w Oddziale PAN w Gdańsku. Zajmował także stanowisko przewodniczącego Rady Naukowej Instytutu Budownictwa Wodnego PAN.  Profesor przez 57 lat (1959–2016) był przewodniczącym Rady Technicznej Polskiego Rejestru Statków (od 2017 r. honorowy przewodniczący). W latach 1985–2007 pełnił funkcję przewodniczącego Rady Naukowej Centrum Techniki Morskiej w Gdańsku. Przez sześć lat (1976–1982) był członkiem sekretariatu Międzynarodowej Organizacji Morskiej (International Maritime Organization) w Londynie. Prowadził wykłady na wielu politechnikach zagranicznych, m.in. w Petersburgu, Bremie, Trondheim, Teheranie i Bandar-e Abbas. Był członkiem Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, Towarzystwa Okrętowców Polskich „Korab”, Schiffbautechnische Gesellschaft w Hamburgu oraz The International Hydrofil Society.

Pozostawił po sobie ponad 280 publikacji, w tym książki: Śruby okrętowe (1955), Teoria oporu i badania modelowe (1961), Słownik budowy okrętów: teoria okrętu (współautor, 1972) oraz skrypty na temat hydromechaniki i projektowania okrętów. Był promotorem 32 doktorów i współtwórcą 17 patentów. Stworzył polską szkołę teorii okrętu. W latach 1972–1976 pełnił też funkcję redaktora naczelnego cenionego periodyku „Budownictwo Okrętowe”.

Został wyróżniony wieloma odznaczeniami, m. in. godnością doktora honoris causa Leningradzkiego Instytutu Budowy Okrętów (1988), Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni (1990) oraz swej macierzystej uczelni Politechniki Gdańskiej (2004) za, jak podkreślano, zasługi w projektowaniu statków, wybitne zasługi za wprowadzenie do nauki wiedzy o hydromechanice okrętu, stateczności statków i bezpieczeństwa ruchu morskiego, aktywną promocję Politechniki Gdańskiej w Polsce i na świecie, zwłaszcza z dziedziny: oceanotechniki, nautyki. Był laureatem nagrody CEMT (Confederation of European Maritime Technology Association). Odznaczony został również Orderem Virtuti Militari IV klasy, Krzyżem Walecznych, Krzyżem „Pro Mari Nostro” i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Odszedł człowiek wybitny, który przez całe swoje zawodowe życie, wierny był zasadzie, że szacunek dla naszego dziedzictwa morskiego jest warunkiem sine qua non prawidłowego rozwoju społeczeństwa. Pozostawił po sobie ogromny dorobek, który służyć będzie następnym pokoleniom.